Құрметті достар, Қазақстан Республикасы мен ЕАЭО-дағы инновациялар мен қолдау шаралары туралы панельдік сессия туралы бұл материал үлкен және сізге ыңғайлы болу үшін бөліктерге бөлінеді

1 бөлім Инновациялық мәдениетті қалай дамытуға болады? Өнертапқыштар мен бизнесті қалай біріктіруге болады? Білімдарлардың елден кетуін не тоқтата алады? Жаһандық инновациялық нарықта қандай орынды иелену керек? Инновация саласындағы халықаралық ынтымақтастық қаншалықты пайдалы? Бұл мәселелер Digital Almaty 2023 халықаралық форумы барысында ЕАЭО елдерінде инновацияларды дамытуды мемлекеттік ынталандыру мәселелеріне арналған панельдік сессияда талқылаудың ең негізі болды. Модераторы – «QazInnovations» Инновацияларды дамыту жөніндегі ұлттық агенттігі» Басқарма төрағасы Санат Аханов болды. Тарихи тұрғыдан алғанда, ең батыл өнертабыстар адамзаттың даму барысына әсер етті. Елдердің бәсекеге қабілеттілігінің екі факторы бар: адами капиталының деңгейі және технология/инновацияға инвестиция. Барлық маңыздылықты ескере отырып, қазір қазақстан үкіметімен түрлі қолдау және ынталандыру шаралары арқылы инновациялық саланы нығайту міндеті қойылып отыр. ЕАЭО мемлекеттерінің ортақ өткені бар, дегенмен әр ел инновацияларды дамытудың өз басымдықтарын белгіледі. Дегенмен, бірқатар ортақ тәсілдер де бар: мемлекеттік бағдарламалар әзірленуде, технологиялық платформалар қалыптасуда, тіпті инновацияны мемлекеттік қолдаудың кейбір әдістері де ұқсас болып келеді. Global Innovation Index (GII) тармақтарындағы позициялардың шамалы айырмашылықтары экономиканың бастапқы жағдайымен түсіндіріледі. Қазақстанда инновациялар саласындағы мемлекеттік саясатқа жауапты жетекші оператор – QazInnovations ұлттық агенттігі болып табылады. Инкубаторлық бағдарламаларды техникалық қолдаумен, әдістемені әзірлеумен қатар инновациялық дамудың әртүрлі бағыттары бойынша гранттық қаржыландыру қарастырылған; жаңа зертханаларды құруға және қолданыстағы прототиптеу зертханаларын кеңейтуге баса назар аударылады, ЖОО-лар тартылады. Қазақстан инновацияларға ерекше мән беруі керек. Бұл кез келген елдің технологиялық өсуінің негізгі анықтаушысы болып табылатын күшті инновациялық сектор. Жаһандық инновациялық жарыста өз орнын қалай табуға болады? QazInnovations басшысы Санат Аханов жауапты ЕАЭО елдері арасында үздіксіз тәжірибе алмасу, белсенді өзара іс-қимыл және интеграция процесін құру деп біледі: «Тиімді ынтымақтастық сөзсіз екі принципке жауап беруі керек: өзара тиімді жағдайлар (Win-Win), қабылданатын шешімдердің жылдамдығы мен тиімділігі». Сондай-ақ үздік жобаларды, үздік өнертапқыштарды табуды үйрену керек. Біздің инноваторларға өз елінде жайлы болып, оларға кедергі жасамай, жан-жақты қолдау көрсету керек. Сонда мамандардың кетуі айтарлықтай азаяды. QazInnovations басшысы инновацияларды дамыту және қолдаумен айналысатын мемлекетаралық қоғамдастық құруды ұсынды. Бұл нақты уақыт режимінде технологияларды тасымалдауға, тәжірибе, идеялар мен инновациялармен алмасуға мүмкіндік береді. Коллаборация бірлескен зерттеулерді, жобаларды іске қосуды қамтуы мүмкін. Бұл елдерге болашақта жаһандық экономикада өз орнын алуға мүмкіндік береді.
Қазақстан қызметтерді цифрландыру бойынша жетекші рейтингтерге ие. E-Gov электронды үкіметінде берілген «бір терезе» қағидаты бизнес-процестерді оңтайландыру үшін инноваторлар мен инвесторларға қолданылатын болады. Бұл туралы Қазақстан Республикасы Үкіметі жанындағы Технологиялық саясат жөніндегі кеңестің желтоқсандағы отырысында шешім қабылданған болатын. Біртұтас платформа еларалық ынтымақтастықта да пайдалы болуы мүмкін. Халықаралық өкілдіктердің де маңызы зор, оған Сыртқы істер министрлігін де тарту қажет. Сонымен қатар, Ұлттық агенттік нысаналы гранттар мен синдикатталған займдарды қарастыруда. Венчурлық қорлар синдикатталған займдарға дайын. Аида Қаражанова, БҰҰ АТМЭӘК тұрақты қала дамуы және қоршаған орта бөлімінің Экономикалық мәселелер жөніндегі офицеры (Бангкок, Таиланд) өз сөзінде жаһандық экологиялық мәселелерді (қалдықтарды қайта өңдеу, СО2 шығарындыларын азайту, су объектілерін қоқыстан тазарту және т.б.) және жаңартылатын энергия көздерінің мәселелерін шешудегі цифрландырудың және инновациялық жобалардың даму үрдістерін сипаттады. Яғни, инновациялар қоршаған ортаға зиянсыз болуы керек. Халықаралық қорлар қаржыландырған табысты жобалардың мысалдары келтірілді. Сонымен қатар ЭСКАТО мемлекеттің цифрлық тұрақтылығына және қауіпсіздігіне: ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың қиындықтар мен сыртқы ынталандыруларға төтеп беру қабілетіне ықпал жасайды. Осыған байланысты Қазақстан Орталық Азия аймағында жақсы көрсеткіштерге ие, өйткені ол цифрлық өсу динамикасында жетекші орын алады.